Estudié en el Instituto de Hondarribia, en Hondarribia grabamos el video-clip «Sarri, Sarri» (1985) de KORTATU, en Hondarribia grabamos el video-clip «Borreroak baditu milaka aurpegi» (1993) de NEGU GORRIAK. Después de 1996, vino el silencio forzado.
Este jueves 14 de diciembre, sin embargo, con el cambio en el Ayuntamiento, vuelvo a Hondarribia para presentar las dos últimas películas:
EITB ➝
2021eko apirilaren 22an, Fermin Muguruza irundar musikari eta zinemagileak zartakoa jaso zuen Unai Iturriaga Zugazart marrazkilariak Naiz hedabidean eginiko biñeta ikustean: lau egun lehenago, Tessfit Temzide 21 urteko eritrearrak, gizonak, pertsonak, bere buruaz beste egin zuen Irungo Azken Portun, Hendaiara begira, ukatu zioten lurra (Frantziako Poliziak Irun eta Hendaia arteko mugan geldiarazi zuen) aurrean zuela.
Marrazkiaren indarraz, Zugazartek XX. mende hasieran batik bat AEBko hegoaldean zuhaitz adarretan urkatuta hiltzen zituzten beltzekin erkatu zuen Temzideren heriotza, zeinak “Strange fruit” Billie Holidayk ezagun egin zuen kantuan ohoratu baitzituzten (“gorpu beltzak, hegoko brisarekin kulunkan”). Muguruzak kulturgile gisara zerbait egin behar zuela deliberatu zuen orduan, atzo Durangon eginiko solasaldian azaldu zuenez.
Esan eta egin: artean “Black Is Beltza 2: Ainhoa” filma bukatzen ari zela, Muguruzak ekin zion “Frantziako Gobernuak 2018an Irun eta Hendaia arteko hiru zubiak itxi zituztenetik Bidasoan, gure ibai maitean, gertatzen ari zenari buruz” dokumentatzeari: 2018 horretatik gaur egunera arte, gutxienez hamar pertsona hil dira mugaren inguruan, alde batetik bestera ezkutuan pasatu nahian itota, trenak harrapatuta edo berantetsirik bere buruaz beste eginda.
“Ez genuen kazetaritza dokumental bat egin nahi. Zerbait ezberdina izan behar zuen”, azaldu du Muguruzak areto betearen aurrean eginiko hitzaldian. Musikan ere ohikoa izan duenez, estilo nahasketara jo zuen orduan.
Dokumentalen estilo klasikoan, egoera barrutik ezagutzen duten protagonisten (pertsona migranteei laguntzeko elkarteetako ordezkariak, ama etorkin baten alaba, muga zeharkatzen saiatu zen pertsona bat…) lekukotasunak bitzen ditu lanak, baina baita Bidasoa ibaiaren, “lanaren beste protagonista baten”, irudiak ere. Azkenik, animazioa erabiliz, Bidasoko muga ezkutuan zeharkatu nahian hildako lagunen historia kontatzen da, lekukotasunekin tartekatuta: nor ziren, nondik zetozen eta nola iritsi ziren aurrera egiten utzi ez zien puntura.
Hain zuzen ere, horixe izan zen lanaren motibazio nagusietako bat: zenbakitzat hartuak diren horiei gizatasuna itzultzea; identitatea aitortzea Tessfit Temzideri, Yaya Karamokori, Abdoulaye Koulibalyri, Fayçal Kamadoucheri, Mohamed Kemali, Ahmed Belhiredji, Sohaibo Billari, Ibrahim Diallori eta Abderraman Bahri. Sorkuntza, estatistikaren osagarri emozionaltzat erabilia; gizatasuna, axolagabekeriaren aurreko kontrapozoi; sorkaria, klixearen mailu.
Fermin Muguruza tartean egonik, noski, musikak ere pisu nabarmena du dokumentalean, eta, 71 minutuko lanean, Bidasoaldeko hainbat eta hainbat musikariren lanak entzuten dira: Bad Sound System, Sonakay, Fermin Muguruza bera, Willis Drummond (“Bidasoa. Guretzat ez zira sekulan muga izan. Ez dugu onartuko hilerri bihur zaitezen”, kantatzen dute), Olaia Inziarte (“Lehengo lepotikan burua” kantatzen du, eta gauzak ez dira gehiegi aldatu joan den mende erdialdean Salazarren diktaduratik ihesi zihoazen portugaldarrak Bidasoan ito zirenetik, Frantziara bidean), Dut (“Bandera trapu bat da, haizerik ez badabil”, kantatzen dute Martxel Mariscalen hitzetan, mugez ari garela)…
Argi hitz egin zuen Fermin Muguruzak atzo, aurkezpena bukatzeko: “Ibaiak ez du hiltzen. Ibaia bizitza da, bi ertzak besarkatzen ditu. Migrazio politikek hiltzen dute”.
*”Bidasoa 2018-2023″ egunero izango da ikusgai, Durangoko Azokan, Irudienea gunean, 20:30etik aurrera.
Sudouest ➝
Le cinéma de Guéthary, Getari Enea, proposait une rencontre marquante, mercredi 29 novembre, avec Fermin Muguruza. L’ex-chanteur des groupes Kortatu et Negu Gorriak s’est lancé dans l’aventure cinématographique depuis 2019, avec deux films d’animation « Black is beltza » et « Black is beltza II : Ainhoa » déjà bien accueillis.
Sa dernière réalisation, un documentaire intitulé « Bidasoa 2018-2023 », relate le destin de personnes essayant de franchir la frontière du Pays basque. Ces tentatives difficiles et dangereuses sont dues au fait de la fermeture des points de passage par l’État français entre 2018 et 2023.
Ce documentaire rend hommage aux migrants décédés lors de cette traversée. Il se focalise sur la parole des associations de terrain, qui côtoient au quotidien ces exilés en transit. Surtout, il vise à redonner une identité à chacun de ces disparus. À la fin de la projection, dans une salle comble, un échange en basque (traduction simultanée pour les non bascophones) entre le réalisateur et le public s’est déroulé dans une ambiance chaleureuse.
Les prochains événements du cinéma et la programmation sont à découvrir sur la page Facebook «GRAAC Getarienea».
“Volia trobar els noms i les històries de les víctimes del Bidasoa”: Muguruza
Parlem amb el músic i director de cinema, Fermin Muguruza, qui estrena el seu nou documental “Bidasoa 2018-2023”, que analitza les morts de migrants al riu Bidasoa durant aquests últims cinc anys. Un riu que fa de frontera entre el País Basc i França, i on el Fermin ha cercat les històries anònimes dels refugiats que han mort en aquesta zona frontera. Ara les ha portat a la pantalla gran per denunciar que a casa nostra també tenim checkpoints i controls racials constants, que posen en risc la vida dels refugiats que cerquen el seu pas als països europeus. A més, el docu ja s’ha estrenat a Filmin des del passat 17 de novembre, i l’acompanya una meravellosa banda sonora.
RTVE ➝
Fermín Muguruza nos presenta el documental Bidasoa. 2018-2023 que cuenta el control policial y el cierre de algunos pasos de la frontera pirenaico-atlántica natural del Bidasoa que impuso Francia en el verano de 2018 para evitar la entrada de los inmigrantes en tránsito hacia el resto de países europeos, que ya ha provocado 10 muertes.
Sudouest ➝
Le 1er décembre prochain, Fermin Muguruza, l’ex-chanteur des groupes basques Kortatu et Negu gorriak, figure de proue de la scène punk rock dans les années 1980, présentera au cinéma L’Atalante de Bayonne son dernier film « Bidasoa 2018-2023 ». Le documentaire de 71 minutes rend hommage aux migrants décédés dans le passage de la frontière, ici. Encore un film qui parle de la « crise migratoire » ? Oui, mais non. Non, parce que le projet se focalise sur la parole des associations de terrain, qui côtoient au quotidien ces exilés en transit. Et non, parce que Fermin Muguruza redonne une identité à ces disparus. L’artiste militant a enquêté sur leur périple, à travers la géographie ubuesque de l’exil. « Je voulais raconter qui ils étaient, et qui ils avaient laissé derrière eux en quittant leur pays », expose l’ancien rockeur.
Fermin Muguruza. En 2018, lors de la promotion de mon premier film d’animation, « Black is Beltza », je revenais d’un festival dans les Asturies en bus. Quand je suis descendu à la station d’Irún, je me suis retrouvé nez à nez avec des « oiseaux de nuit ». C’étaient des gens que je connaissais de vue. Je leur ai demandé ce qu’ils faisaient là, s’ils sortaient d’une fête… Ils m’ont expliqué qu’ils attendaient les migrants susceptibles d’arriver, pour éviter qu’ils errent toute la nuit et leur donner des informations sur la frontière, gardée jour et nuit par la police française.
Trois ans plus tard, en avril 2021, un jeune Érythréen de 21 ans, mettait fin à ses jours en se pendant au bord de la Bidassoa. Un choc terrible. Le groupe d’aide aux migrants Harrera sarea a indiqué que, dans les jours précédant son passage à l’acte, la victime avait été, par deux fois, arrêtée et reconduite à la frontière. Un mois plus tard, un Ivoirien s’est noyé dans le fleuve en voulant traverser. Quatre autres connaîtront le même sort en un an. Trois exilés ont aussi été écrasés par un train à Ciboure. Certains médias ont commencé à parler de « fleuve assassin »… J’ai voulu exposer la réalité telle qu’elle était : ce n’est pas le cours d’eau qui tue, mais la politique migratoire.
Depuis 2021, nous nous sommes rapprochés des associations qui viennent en aide à ces personnes. Je voulais raconter qui elles étaient, d’où elles venaient, qui elles avaient laissé derrière elles en quittant leur pays. C’était un travail qui demandait de la discrétion. Nous voulions que le minimum de personnes soient au courant. Nous sommes parvenus à tourner entre Irún, Urrugne, Biriatou et […]
Ja queda menys per la nova edició de MANGA BARCELONA i òbviament l’@offxelia i @capitanurias no s’ho podien perdre i per celebrar-ho pujarà al robot un convidat molt especial: @muguruzafm
Informació i entrades al web de Manga Barcelona 🎟️
Irundarra naiz. Nire arbasoak ere Irun aldekoak ziren eta zonalde horretan bizi izan ziren. Gerra Zibili iritsi zenean nire amatxi eta aitona, faxistak Irunen sartu zirenean, mugaren beste aldera joan ziren, Ainhoara. Horregatik izendatu genuen Black is Beltzaren bigarren zatia Ainhoa. Bertan autobiografikoa den zerbait kontatu genuen. Dokumentalean esaten den bezala, Bidasoa bizitza dakarren ibaia da. Inoiz ez dugu banatzen gaituen zerbait bezala ikusi. Aitzitik, elkartzen gaituen zerbait da.
Administrazio frantses eta espainolak oraindik ere kolonizatuta gaituzten arren, Schengen espazioa martxan jarri zenean ospatu egin genuen, alde batera eta bestera pasatzeko aukera genuelako, inongo arazorik gabe. Polizia joan zenean, ospatu egin genuen. Are gehiago, Avenida, Santiago eta Behobiako zubietatik checkpoint-ak kendu zituztenean. Zubiak batzeko dira, ez banatzeko. 2018an, Estatu frantsesak, atentatu integristak ekiditeko, berriz ere zubiak itxi egin behar zituela erabaki zuen. Kristoren kolpea izan zen guretzako. Berehala konturatu ginen, gainera, protokoloa guztiz arrazista zela. Zuriak garenok arazorik gabe pasa dezakegu muga, arrazializatuak, aldiz, geldi arazi egiten dituzte. Ezbeharren bat edo beste gertatuko zela ere aurreikusi genuen, baita azkenean gertatu ere. Horregatik hartzen ditu dokumentalak 2018 eta 2023 bitarteko urteak.
Chekpoint iraunkor horiek altxatu dituzten arren, Poliziak eta militarrek mendietan jarraitzen dute. Itsasoan ere, militarrak izan ohi dira. Gainera badago beste kontu bat oso umiliagarria dena.
Oraindik ere Avenida zubiak itxita jarraitzen duela, hesituta. Gainera, Estatu frantsesak trufa egin zien Hendaiako eta Iruneko alkateei. Tourra pasatu zenean ireki egingo zutela esan zieten. Haiek pozez zoratzen argazki batzuk atera zituzten eta, hurrengo egunean, Macronen Barne Ministerioaren erabakiz, berriro itxi zuten zubia.
Jakina. Asko gustatzen zaigu haren literatura, baina bere aipuak hartu baldin baditugu da saudadearen (tristura, herrimina…) inguruan asko idatzi zuelako. Ez hori bakarrik, Saramagok Bidasoaren inguruan ere idatzi zuen, Salazarren diktaduratik ihesi ertz batetik bestera pasa nahi izan zuten portugaldarren heriotza kontatuz. Ez dakigu zenbat izan ziren, ez baitaude zenbatuta! Aipu horrek aukera ematen zigun dokumentalaren amaieran beste bati erreferentzia egiteko. Saramagok esan zuen: “Bota dezala lehenengo harria bere zuhaitz genealogikoan emigrazioaren zantzurik ez duenak”.
Bai, Aintzane Lasarte aktibistaren gurasoek, bakoitzak bere bidetik, Venezuelan bukatu zuten. Euskaldunak handik ere bagatoz. Etengabean eta modu oso humanoan datuak eman nahi izan ditut, eta kontatu euskaldunok ere izan ginela migratzaileak. Orain guri dagokigu hemendik pasatzen direnei elkartasuna adieraztea.
Trailerrean ere erabili genuen ideia hori, esaldi horrek kolpatu egiten zaituelako. Filmaketarekin bukatu eta gero eman zen jakitera, polizia espainolak ere parte hartzen zuela ehiza horretan, ehizatzen zuten migrante bakoitzeko onurak jasotzen zituztelako: egun libreak, soldatan prima batzuk… Hori eskandalu hutsa da eta ez da behar bezala zabaldu. Eta horrek galdera garbia dakar: nork ematen zizkion aginduak hori onar-tzen zuen polizia buruari?
Grande-Marlaskari esan beharko litzaioke bera ere badela horren erantzule. Melillako harresian hildakoez gainera, hemen ere baditu beste bederatzi. Polizia frantsesaren basakeria eta harrokeria ere sala-tzen dugu. Dokumentalean jasotzen den beste testigantza batean, lehen pertsonan kontatzen du Polizia guztiak direla arrazistak.
Bakoitzak kontatzen digunarekin osatzen da azken diskurtsoa. Gari Garaialdek, adibidez, esaldi hori en-tzuten duenean amorrua sentitzen duela dio. Essoh Roméok, bere aldetik, argi dio: Bidasoa lasai-lasai dago, heriotzak gertatzen dira norbaitek zubia ixtea erabakitzen duenean. Kontua da, itxura batean, migranteak direnez haien izenek ez dutela axola. Estatistika hutsa bihurtzen dira azkenean.
Azken arnasa eman zuten horiei ere aurpegia, izen-abizenak ipini, eta egin zuten ibilbidea erakusten saiatu gara. Minutu batean eta omenaldi gisa, humanizatu egin nahi izan ditugu, haien izaera edo harremanak azpimarratuz.
Zifrak bakarrik al dira? Ez. Herio-tza horiek arrazoi batzuengatik gertatzen dira, ardura batzuk badaude. Fokua gure ibaian jarri dugu, hor gertatzen ari delako, baina ikusmena zabaltzen baldin badugu, eta Nigerren, Malin edo la Françafrique-n gertatzen direnak aztertu, han gertatzen ari den guztiak badu eraginik gure inguruan ere. Ez hori bakarrik, frantziar hirietako periferietan poliziak norbait erailtzen badu eta banlieue-ak altxatzen badira, ez da momentuko kontu bat soilik, gizarteak bere gain aurretik jaso dituen gauza askoren ondorioa baizik.
Bapatean guztia erlazionaturik dagoela ikusten dugu.
Paisaia oso garrantzitsua da niretzat. Bidasoa aldea zergatik maite dugun erakutsi nahi genuen. Amodiozko gutun bat idatzi diogu ibaiari. Batzuk esango dute hura Frantzia dela eta hau Espainia, baina guretzat Euskal Herria da eta Pio Barojak zioen moduan, Bidasoako Errepublika.
Bidasoaldeko musikariok sortutako musika oso lagungarria da dokumentalean: Oronoz-Mugaireko Olaia Intziarte, Berako Petti, Hendaian bizi den Eneritz Furyak, Iparraldeko Willis Drummond, Irun eta Errenteria bitarteko taldekidez osatutako Sonakay, Dut, Bad Sound System… Proposamen horien guztien musikak ahalbidetzen dio dokumentalari Bidasoa komunitate bat dela erakustea, ez bakarrik ibai bat.
Azken aldian hori azpimarratu didate. Nire filmak, adibidez, horrelako kontuengatik direla identifikagarriak. Urteen poderioz lortzen den zerbait da.
Fermin Muguruza, músico fundamental en la historia del denominado rock radical vasco de los años 90, protagonizará un coloquio el próximo día 16 en el Teatre de Manacor, donde se proyectará la última película del también cineasta, Bidasoa 2018-2023, documental estrenado en la última edición del Festival Internacional de Cine de San Sebastián.
Al margen de su carrera musical, primero con Kortatu y Negu Gorriak y posteriormente en solitario y colaborando con un sinfín de artistas, como Manu Chao, Albert Pla, Reincidentes, Mala Rodríguez, Amparanoia o Zebda, Fermin Muguruza viene cultivando el cine desde 2009, cuando inició su carrera como director con películas donde se funde lo político y lo musical, con títulos como ‘Checkpoint Rock. Canciones desde Palestina’ (2009), ‘Next Music Station: Morocco’ (2011), ‘Zuloak’ (2012), ‘No more tour’ (2013), ‘Nola? Irun Meets New Orleans’ (2015), ‘Black is Beltza’ (2018) o ‘Black is Beltza II: Ainhoa’ (2022).
«Bidasoa 2018-2023 es un documental que denuncia el cierre y el control policial de la frontera natural pirenaica atlántica del río Bidasoa, que impuso Francia en el verano de 2018 para evitar la entrada de los inmigrantes en tránsito hacia el resto de países europeos, lo que provocó 10 muertes en un solo año”, anuncia el colectivo organizador de este acto, 39 Escalons Cinemaclub
“Este documental recuerda a aquellas personas que perdieron la vida; recupera sus nombres, edades, travesías y sueños, dando a conocer así las historias personales tapadas sistemáticamente por las frías cifras de muertes. Además, da voz y pone rostro a varias activistas, a ambos lados del río, como representantes de las asociaciones Harrera Sarea (Red de acogida) y Bidasoa Etorkinekin (El Bidasoa con los migrantes)”, añade la nota.
«Ez du Bidasoak hiltzen, politika arrazistak baizik!» egiaztatzen du Fermin Mugurazak bere ‘Bidasoa 2018-2023’ dokumentalean. Donostiako Zinemaldian aurkeztua izan ondotik, orain Hendaiako ‘Les Varietes’ zineman deskubritzen ahalko da Muguruzaren azken lana, azaroaren 5ean, igandea, 19:00etan, topaketa-gaualdi baten bidez.
Proiekzioa bukatzean, Fermin Muguruzak ikusleen galderei eta oharrei erantzungo die. Bidasoa Etorkinekin elkarteak pintxo-pote bat eskainiko du eta Maygred F. Bourricaudyren (Duo Jade) kontzertu batekin bukatuko da gaualdia. Filmaren proiekzioa eta topaketa euskaraz izanen dira.
Frantziar Estatuak 2018an muga hetsi izana, Hego Euskal Herritik Europako gainontzeko herrialdeetara heldu nahi zuten pertsonen sartzea eragozteko, eta polizia kontrolen ondorio kaltegarriak salatuak dira filman zehar; «politika arrazista eta hiltzaile» horrengatik, Bidasoako muga horretan biktima izan diren pertsona migratzaileen historia kontatuz.
Etorkin horietako bakoitzaren biografia eta nortasuna azalduak izanen dira, alderdi gizatiarra lehen planora ekarri eta zenbakien gibelean diren pertsonak agerian emanez: «izena, adina, bidaia eta ametsak, hildako kopuru hotzen atzean dagoen istorioa eta pertsonak ezagutuz, modu honetan tragedia gizatiartuz», ziurtatu du dokumentalaren zuzendariak. Dokumentala Ipar Euskal Herrian zehar proiektatua izanen da abenduaren 1etik goiti. Dokumentalaren trailerra hemen ikus daiteke.
