«Quin poble volem? El punqui i eixelebrat que bota amb Kortatu i crida davant la injustícia? O el que calla i amaga ben clenxinat les veritats que té davant el nas?» – Diari ARA Balears
Moltes Gràcies Antoni Riera per aquest article: https://www.arabalears.cat/opinio/convocatoria-intel-ligencia-punqui_129_4861473.html
Manacor sempre al cor.
Dès aujourd’hui, les abonnés de la prestigieuse plateforme numérique FILMIN ont la possibilité de visionner notre documentaire.
Teatre i auditori de manacor ➝
El control policial i tancament de la frontera natural pirinenca atlàntica del riu Bidasoa que va imposar França en l’estiu de 2018 per a evitar l’entrada dels immigrants en trànsit cap a la resta de països europeus, va provocar 10 morts en un sol any. Aquest documental recorda aquelles persones que hi varen perdre la vida; en recupera els noms, edats, travessies i somnis, i dona a conèixer així les històries personals tapades sistemàticament per les fredes xifres de morts. A més, dona veu i posa rostre també a diverses activistes, a un costat i a l’altre del riu, com a representants de les associacions Harrera Sarea (Xarxa d’acolliment) i Bidasoa Etorkinekin (El Bidasoa amb els migrants).
FERMIN MUGURUZA (Irun, 1963). Músic, productor musical i director de cine. Amb les seves bandes Kortatu, Negu Gorriak i després en solitari, ha definit bona part de la història de l’anomenat rock radikal basc, i s’ha convertit amb dret propi en una de les figures internacionals més reconegudes dins el món del punk o el rock de mestissatge, fusionant el hip hop amb ska, funk, drum and bass, reggae o els ritmes llatins. L’any 2009 va començar la seva carrera com a director cinematogràfic amb pel•lícules on el caire polític i el musical són inseparables. Posteriorment va fundar la seva pròpia productora, Talka Records & Films, on ha treballat com a director, guionista, productor i creador de bandes sonores, i ha donat forma a una obra de forta coherència i diversitat amb títols com Checkpoint Rock. Canciones desde Palestina (2009), Next Music Station: Morocco (2011), Zuloak (2012), No more tour (2013), Nola? Irun Meets New Orleans (2015), Black is Beltza (2018) o Black is Beltza II: Ainhoa (2022). Bidasoa 2018-2023 (2023) és la seva darrera pel•lícula i acaba de ser estrenada fa poques setmanes al Festival Internacional de Cinema de Sant Sebastià.
Le texte désigne « un trait sur une carte », « une frontière au milieu d’un pays ». La chanson « Bidasoa », issue du septième album du groupe de rock basque Willis Drummond, pourrait connaître un destin que ses auteurs étaient loin d’imaginer au départ. Le titre en langue basque est présélectionné pour les Goya (prix du cinéma espagnol qui seront remis à Valladolid, le 10 février prochain), dans la catégorie « meilleure chanson originale ». Le morceau donne son empreinte sonore au documentaire « Bidasoa 2018-2023 », réalisé par Fermin Muguruza.
Cette rivière, la Bidassoa, le rockeur d’Irún passé derrière la caméra en fait un symbole du drame : entre 2018 et 2023, dix migrants ont perdu la vie dans le passage de la frontière, ici. Le premier s’est donné la mort au bord du fleuve, six autres se sont noyés, quant aux trois restants, ils ont été fauchés par un train alors qu’ils tentaient d’échapper aux contrôles policiers. Le film rend hommage à ces disparus, retrace leur parcours et donne la parole aux associations qui côtoient au quotidien ces exilés.
Hace unas semanas nos confirmaron 2 candidaturas, probablemente las susceptibles de ser nominadas: mejor película documental y mejor canción original «Bidasoa» de Willis Drummond, pero finalmente son 10 candidaturas: https://www.premiosgoya.com/pelicula/bidasoa-2018-2023
Irundarra naiz. Nire arbasoak ere Irun aldekoak ziren eta zonalde horretan bizi izan ziren. Gerra Zibili iritsi zenean nire amatxi eta aitona, faxistak Irunen sartu zirenean, mugaren beste aldera joan ziren, Ainhoara. Horregatik izendatu genuen Black is Beltzaren bigarren zatia Ainhoa. Bertan autobiografikoa den zerbait kontatu genuen. Dokumentalean esaten den bezala, Bidasoa bizitza dakarren ibaia da. Inoiz ez dugu banatzen gaituen zerbait bezala ikusi. Aitzitik, elkartzen gaituen zerbait da.
Administrazio frantses eta espainolak oraindik ere kolonizatuta gaituzten arren, Schengen espazioa martxan jarri zenean ospatu egin genuen, alde batera eta bestera pasatzeko aukera genuelako, inongo arazorik gabe. Polizia joan zenean, ospatu egin genuen. Are gehiago, Avenida, Santiago eta Behobiako zubietatik checkpoint-ak kendu zituztenean. Zubiak batzeko dira, ez banatzeko. 2018an, Estatu frantsesak, atentatu integristak ekiditeko, berriz ere zubiak itxi egin behar zituela erabaki zuen. Kristoren kolpea izan zen guretzako. Berehala konturatu ginen, gainera, protokoloa guztiz arrazista zela. Zuriak garenok arazorik gabe pasa dezakegu muga, arrazializatuak, aldiz, geldi arazi egiten dituzte. Ezbeharren bat edo beste gertatuko zela ere aurreikusi genuen, baita azkenean gertatu ere. Horregatik hartzen ditu dokumentalak 2018 eta 2023 bitarteko urteak.
Chekpoint iraunkor horiek altxatu dituzten arren, Poliziak eta militarrek mendietan jarraitzen dute. Itsasoan ere, militarrak izan ohi dira. Gainera badago beste kontu bat oso umiliagarria dena.
Oraindik ere Avenida zubiak itxita jarraitzen duela, hesituta. Gainera, Estatu frantsesak trufa egin zien Hendaiako eta Iruneko alkateei. Tourra pasatu zenean ireki egingo zutela esan zieten. Haiek pozez zoratzen argazki batzuk atera zituzten eta, hurrengo egunean, Macronen Barne Ministerioaren erabakiz, berriro itxi zuten zubia.
Jakina. Asko gustatzen zaigu haren literatura, baina bere aipuak hartu baldin baditugu da saudadearen (tristura, herrimina…) inguruan asko idatzi zuelako. Ez hori bakarrik, Saramagok Bidasoaren inguruan ere idatzi zuen, Salazarren diktaduratik ihesi ertz batetik bestera pasa nahi izan zuten portugaldarren heriotza kontatuz. Ez dakigu zenbat izan ziren, ez baitaude zenbatuta! Aipu horrek aukera ematen zigun dokumentalaren amaieran beste bati erreferentzia egiteko. Saramagok esan zuen: “Bota dezala lehenengo harria bere zuhaitz genealogikoan emigrazioaren zantzurik ez duenak”.
Bai, Aintzane Lasarte aktibistaren gurasoek, bakoitzak bere bidetik, Venezuelan bukatu zuten. Euskaldunak handik ere bagatoz. Etengabean eta modu oso humanoan datuak eman nahi izan ditut, eta kontatu euskaldunok ere izan ginela migratzaileak. Orain guri dagokigu hemendik pasatzen direnei elkartasuna adieraztea.
Trailerrean ere erabili genuen ideia hori, esaldi horrek kolpatu egiten zaituelako. Filmaketarekin bukatu eta gero eman zen jakitera, polizia espainolak ere parte hartzen zuela ehiza horretan, ehizatzen zuten migrante bakoitzeko onurak jasotzen zituztelako: egun libreak, soldatan prima batzuk… Hori eskandalu hutsa da eta ez da behar bezala zabaldu. Eta horrek galdera garbia dakar: nork ematen zizkion aginduak hori onar-tzen zuen polizia buruari?
Grande-Marlaskari esan beharko litzaioke bera ere badela horren erantzule. Melillako harresian hildakoez gainera, hemen ere baditu beste bederatzi. Polizia frantsesaren basakeria eta harrokeria ere sala-tzen dugu. Dokumentalean jasotzen den beste testigantza batean, lehen pertsonan kontatzen du Polizia guztiak direla arrazistak.
Bakoitzak kontatzen digunarekin osatzen da azken diskurtsoa. Gari Garaialdek, adibidez, esaldi hori en-tzuten duenean amorrua sentitzen duela dio. Essoh Roméok, bere aldetik, argi dio: Bidasoa lasai-lasai dago, heriotzak gertatzen dira norbaitek zubia ixtea erabakitzen duenean. Kontua da, itxura batean, migranteak direnez haien izenek ez dutela axola. Estatistika hutsa bihurtzen dira azkenean.
Azken arnasa eman zuten horiei ere aurpegia, izen-abizenak ipini, eta egin zuten ibilbidea erakusten saiatu gara. Minutu batean eta omenaldi gisa, humanizatu egin nahi izan ditugu, haien izaera edo harremanak azpimarratuz.
Zifrak bakarrik al dira? Ez. Herio-tza horiek arrazoi batzuengatik gertatzen dira, ardura batzuk badaude. Fokua gure ibaian jarri dugu, hor gertatzen ari delako, baina ikusmena zabaltzen baldin badugu, eta Nigerren, Malin edo la Françafrique-n gertatzen direnak aztertu, han gertatzen ari den guztiak badu eraginik gure inguruan ere. Ez hori bakarrik, frantziar hirietako periferietan poliziak norbait erailtzen badu eta banlieue-ak altxatzen badira, ez da momentuko kontu bat soilik, gizarteak bere gain aurretik jaso dituen gauza askoren ondorioa baizik.
Bapatean guztia erlazionaturik dagoela ikusten dugu.
Paisaia oso garrantzitsua da niretzat. Bidasoa aldea zergatik maite dugun erakutsi nahi genuen. Amodiozko gutun bat idatzi diogu ibaiari. Batzuk esango dute hura Frantzia dela eta hau Espainia, baina guretzat Euskal Herria da eta Pio Barojak zioen moduan, Bidasoako Errepublika.
Bidasoaldeko musikariok sortutako musika oso lagungarria da dokumentalean: Oronoz-Mugaireko Olaia Intziarte, Berako Petti, Hendaian bizi den Eneritz Furyak, Iparraldeko Willis Drummond, Irun eta Errenteria bitarteko taldekidez osatutako Sonakay, Dut, Bad Sound System… Proposamen horien guztien musikak ahalbidetzen dio dokumentalari Bidasoa komunitate bat dela erakustea, ez bakarrik ibai bat.
Azken aldian hori azpimarratu didate. Nire filmak, adibidez, horrelako kontuengatik direla identifikagarriak. Urteen poderioz lortzen den zerbait da.
Fermin Muguruza, músico fundamental en la historia del denominado rock radical vasco de los años 90, protagonizará un coloquio el próximo día 16 en el Teatre de Manacor, donde se proyectará la última película del también cineasta, Bidasoa 2018-2023, documental estrenado en la última edición del Festival Internacional de Cine de San Sebastián.
Al margen de su carrera musical, primero con Kortatu y Negu Gorriak y posteriormente en solitario y colaborando con un sinfín de artistas, como Manu Chao, Albert Pla, Reincidentes, Mala Rodríguez, Amparanoia o Zebda, Fermin Muguruza viene cultivando el cine desde 2009, cuando inició su carrera como director con películas donde se funde lo político y lo musical, con títulos como ‘Checkpoint Rock. Canciones desde Palestina’ (2009), ‘Next Music Station: Morocco’ (2011), ‘Zuloak’ (2012), ‘No more tour’ (2013), ‘Nola? Irun Meets New Orleans’ (2015), ‘Black is Beltza’ (2018) o ‘Black is Beltza II: Ainhoa’ (2022).
«Bidasoa 2018-2023 es un documental que denuncia el cierre y el control policial de la frontera natural pirenaica atlántica del río Bidasoa, que impuso Francia en el verano de 2018 para evitar la entrada de los inmigrantes en tránsito hacia el resto de países europeos, lo que provocó 10 muertes en un solo año”, anuncia el colectivo organizador de este acto, 39 Escalons Cinemaclub
“Este documental recuerda a aquellas personas que perdieron la vida; recupera sus nombres, edades, travesías y sueños, dando a conocer así las historias personales tapadas sistemáticamente por las frías cifras de muertes. Además, da voz y pone rostro a varias activistas, a ambos lados del río, como representantes de las asociaciones Harrera Sarea (Red de acogida) y Bidasoa Etorkinekin (El Bidasoa con los migrantes)”, añade la nota.
«Ez du Bidasoak hiltzen, politika arrazistak baizik!» egiaztatzen du Fermin Mugurazak bere ‘Bidasoa 2018-2023’ dokumentalean. Donostiako Zinemaldian aurkeztua izan ondotik, orain Hendaiako ‘Les Varietes’ zineman deskubritzen ahalko da Muguruzaren azken lana, azaroaren 5ean, igandea, 19:00etan, topaketa-gaualdi baten bidez.
Proiekzioa bukatzean, Fermin Muguruzak ikusleen galderei eta oharrei erantzungo die. Bidasoa Etorkinekin elkarteak pintxo-pote bat eskainiko du eta Maygred F. Bourricaudyren (Duo Jade) kontzertu batekin bukatuko da gaualdia. Filmaren proiekzioa eta topaketa euskaraz izanen dira.
Frantziar Estatuak 2018an muga hetsi izana, Hego Euskal Herritik Europako gainontzeko herrialdeetara heldu nahi zuten pertsonen sartzea eragozteko, eta polizia kontrolen ondorio kaltegarriak salatuak dira filman zehar; «politika arrazista eta hiltzaile» horrengatik, Bidasoako muga horretan biktima izan diren pertsona migratzaileen historia kontatuz.
Etorkin horietako bakoitzaren biografia eta nortasuna azalduak izanen dira, alderdi gizatiarra lehen planora ekarri eta zenbakien gibelean diren pertsonak agerian emanez: «izena, adina, bidaia eta ametsak, hildako kopuru hotzen atzean dagoen istorioa eta pertsonak ezagutuz, modu honetan tragedia gizatiartuz», ziurtatu du dokumentalaren zuzendariak. Dokumentala Ipar Euskal Herrian zehar proiektatua izanen da abenduaren 1etik goiti. Dokumentalaren trailerra hemen ikus daiteke.
Iruñea-Pamplona! Bagoaz hiri buruzagira!
El martes de la próxima semana, 7 de noviembre, presentaremos “Bidasoa 2018-2023” en Cines Golem Baiona.
(Organizador: Biblioteca Mujeres IPES Navarra)
