‘Bidasoa 2008-2023’ filma zuzendu du Fermin Muguruzak. Filmaren eta gaiaren inguruan galdetu dio Julen Otaegi BERRIAko kazetariak 25. fotograma saioan.
EITB ➝
‘Bidasoa 2018-2023‘ dokumentala aurkeztuko du Fermin Muguruzak Zinemaldian. Bidasoa ibaia zeharkatzen duten migratzaileak, musika, harrera sareetako aktibistak eta Gari Garaialde argazkilaria dira protagonistak. Migratzaileek jasotzen duten umiliazioa salatzearen beharra nabarmendu du.
Ciclo de masterclasses ‘Historia de una creación’
Fermín Muguruza
Proceso de creación de un guionista y director
Madrid y Online
18 de octubre de 2023
Organizado por
Fundación SGAE
Guionistas, directores, escritores, estudiantes de audiovisual y otros medios afines que deseen conversar sobre los procesos de creación de un guionista y director.
Conocer los puntos clave empleados por el autor durante el proceso de trabajo. Saber cómo resuelve los problemas a los que se enfrenta, así como las diferentes estrategias y metodologías de trabajo, y cómo abordó su proceso creativo en Black is Beltza II: Ainhoa.
Madrid y Online
Lugar: Sala Manuel de Falla – SGAE · C/ Fernando VI número 4 · 28004 Madrid
Aplicación: Webex Meetings
Fechas: 18 de octubre de 2023
Horario: De 11.00 a 13.00 horas
Duración: 2 horas
Se admitirán inscripciones por orden de llegada del boletín de inscripción a través de la web de Fundación SGAE, hasta completar el aforo establecido. Tanto las inscripciones presenciales, como telemáticas, se harán a través de la web de Fundación en su apartado correspondiente. Realización sujeta a un mínimo de inscritos.
MADRID
Departamento de Formación
Leyre Abadía
formacion@fundacionsgae.org
www.fundacionsgae.org
www.sgae.es
NOTA: Fundación SGAE se reserva el derecho de modificar cualquier aspecto del programa si las circunstancias lo requieren.
Iragan ostiralean hasi zen Donostiako Zinemaldiaren 71. edizioa eta dagoeneko ikus daitezke zinema aretoetara sartzeko ilara luzeak, nahiz filmak iragartzen dituzten panel handiak. Tartean, euskal zinemak izan du bere lekua eta horren aurkezpena irailaren 1ean egin zen Donostiako Tabakaleran. Programatu dituztenen artean, hamalau lan dira euskarazkoak.
Euskal zinemari eutsita, Bidasoak ordezkaritza bikoitza izango du aurtengo Zinemaldian, Bertha Gaztelumendi eta Fermin Muguruza zinema zuzendari irundarren azken lanak proiektatuko baitira. Hurrenez hurren, Arnasa betean, emakume zinegileak eta Bidasoa 2018-2023 dira irundarren lanen izenburuak eta, biak ala biak, Euskal Zinemaren Irizar Saria irabazteko lehian arituko dira.
Gaztelumendik Rosa Zufia nafarrarekin batera landutako Arnasa betean, emakume zinegileak gaur estreinatuko dute, Principe 9 aretoan. Gaurko saiorako oraindik sarrerak salgai daude baina biharkorako, aldiz, ez. Euskal emakume zinemagileen lanaren gaineko zeharkaldi bat osatu dutela adierazi dute Gaztelumendi eta Zufia zuzendariek BERRIArekin izandako elkarrizketan. “Gure galdera nagusia hori izan da: zer falta zen zineman emakumeak ez zeudelako kameren atzean? Zer ekarri dute?”.
Bestetik, Muguruzak ere badu zer kontatu eta Bidasoa 2018-2023 dokumentala estreinatuko du Donostiako Zinemaldian. Bidasoa ibaia “hiltzen duen ibaia” esanetatik abiatuta, Bidasoa “bizitza” dela aldarrikatuko du bere azken lanean. Horretarako, filmerako hainbat elkarrizketa egin ditu Irungo Harrera Sareko edota Bidasoa Etorkineko kideei, nahiz Irun eta Hendaia arteko kontrol polizialen arrazismoa pairatu duten beste herritar batzuei, Amets San Millan, Essoh Romeo eta Pilar Janelari. Ostegunean izango da estreinaldia eta sesio horretarako eta gainontzekoetarako agortuta daude sarrera guztiak.
Naiz ➝
“Black is Beltza II: Ainhoa” egiten ari zirela etxe parean agertu zitzaion Bidasoko drama Fermin Muguruzari: «Bat-batean mugatik atzera bota zuten Eritreako gazte batek bere buruaz beste egin zuen; Azken Portun urkatu zuen bere burua, Hendaiara begira, eta sekulako kolpea eman zigun denoi». Bost urteko aldi horretan hildako hamar gazteen oroimena eta bizipena ardatz izanik, eraiki du Muguruzak lan hau, “Bidasoa 2018-2023”. Donostiako Zinemaldiko Zinemiran estreinatuko dute hilaren 28an, ostegunarekin.
Filmaren nondik norakoez hitz egin du NAIZ Irratira egindako bisitan: «Hildakoak dira ardatz, noski, baina bada beste kontu bat. Hainbat hedabidetan hasi ziren ideia bat zabaltzen; hiltzen duen ibaia, heriotza tranpa… denbora guztian errua ibaiari botatzen zioten eta ibaia identifikatzen zuten heriotzarekin. Hori zen guretzat gakoa; ‘hori desmuntatu behar dugu’, esan genion geure buruari eta hori egin dugu film honetan, justu kontrakoa kontatu, Bidasoa bizitza dela eta Bidasoaren inguruan biltzen dela komunitate bat».
Pio Barojak idatzitakoak dakartza gogora Irungo artistak: «Berak esan zuen ‘Bidasoaren herria’ zela hau eta kartel bat jarri dugu bere hitzekin, ‘Bidasoa errepublika independentea, eulirik, fraiderik eta karabinerorik gabekoa’. Bidasoan sekulako elkarlana antolatzen da, komunitate indartsu bat dago».
Ibaiaren inguruan eraikitzen den herri horren eskutik ezagutuko du ikusleak 2018 eta 2023 artean Parisek «terrorismoaren aurkako neurriak» argudiatuta mugako pasabideak itxi edo zorrozteko erabakiak eragindako drama. «Iturengo joaldunekin hasten da filma, Ezkurra errekaren paraleloan doaz eta amaieran Romeo ikusiko dugu, Boli Kostatik etorri den gazte bat, bikotekidearekin eta semearekin. Bidasoaren bokalean ikusiko ditugu, festan».
Kontraste horren lekuko da emaitza. «Egoera latza da; tragedia erakutsiko dugu, baina esango dugu ere ‘aizue! hemen badago komunitate bat, bizitza adierazten duena!’». Baina, noski, Frantziako Gobernuak Irun eta Hendaia arteko muga itxi zuenetik izan diren hildakoek dute protagonismoa. «Ez direla zifra hutsak erakutsiko dugu, izen-abizenak zituztela eta bizitza bat eskuratzeko bidean azken arnasa hartu zutela Bidasoa ibaian».
Tragediari dagokionez, migratzaileekin lanean jardun duten Bidasoa Etorkinekin eta Irungo Harrera Sareko kideek parte hartu dute ikus-entzunezkoan; komunitatearen arloa eskualdeko musikarien eskutik osatuko da; tartean dira Olaia Inziarte, Petti, Bad Sound System, Eneritz Furyak, Odeo, Willis Drummond, Sonakay eta Fermin Muguruza bera, besteak beste.
Oso haserre mintzo da Muguruza mugan azken urteetan bizitakoaz: «Oso injustua da, lotsagarria, eta inpotentzia handiarekin bizitzen ari gara». Gogora dakar ekainean ezagutu zen kontua, espainiar Poliziaren Irungo komisarian migranteen atxiloketak saritzeko sistema moduko bat ezarri zutela. «Nork ematen ditu halako aginduak?», adierazi du haserre.
Halako ikus-entzunezko bat egitea «master class moduko bat» dela dio irundarrak; «horrenbeste ematen dizu aldatu egiten zaituela eta elkarrizketak egiterakoan akordatzen naiz Anaitze Agirrek [Irungo Harrera Sareko kidea] esaten zigula migranteak ehizatu egiten zituztela; ekaineko albiste horrekin baieztatu ahal izan genuen».
Irundar gisa lehen unetik bizi izan du mugen itxierak izan dituen ondorioak; Irun eta Hendaia arteko errepide nagusia den Santiago zubikoak, adibidez: «Kontrol iraunkorrak jarri zituzten, checkpointak. Zer gertatzen zen? Pertsona arrazializatuak soilik geratzen zituztela, kontrol arrazistak ezarri zituzten». Eta oinezkoen Avenida zubikoak; «oso zubi enblematikoa da; gerra zibilean faxistak Irunen sartu zirenean irundarren %80 zubi horretatik pasa zen ihesi. Argazkiak hor daude, jendea duen guztiarekin ihesi, eta beste batzuk korrika frankistak atzetik tiroka dituztela. Zubi horretan entregatu zuen Gestapok Companys [Kataluniako orduko presidentea]… Zubi horrek sekulako esangura du eta hesitu egin zuten».
“Black is Beltza II: Ainhoa” filma egiten ari zirela itxi zuen Parisek muga eta hala iritsi zen Eritreako gaztearen heriotza. «Gutxira beste bat, ibaia gurutzatzen saiatu zena, eta beste bat, eta ondoren beste bat, eta hiru gazte Ziburuko trenbidean trenak harrapatuta, eta hurrengoa desagertu zena, ez dakiguna hil zen ala ez… Baina hori zer zen?». Gertakari haiek «zeharkatu» egin zuten egiten ari ziren lana «eta berehala esan nuen, ‘Ainhoa’ egin ostean ikus-entzunezko bat egin behar dugu hau dokumentatuta gera dadin».
Ekoizpenean lagun dituenak Bidasoaren inguruko proiektu hau zertxobait atzeratzen saiatu ziren. «Lau urteko lana da animaziozko film bat egitea, 2014tik 2018ra egin genuen ‘Black is Beltza’, 2018tik 2022ra ‘Ainhoa’, tartean Iñigo anaiaren heriotza, pandemia… Esaten zidaten arnasa pixka bat behar genuela, baina esan nien ‘ez, ez, ez… hau orain egin behar da!’», azaldu du.
Le documentaire « Bidasoa 2018-2023 » participera à la section officielle de DOCSMX, le festival dédié au documentaire le plus important d’Amérique latine qui se tiendra du 11 au 15 octobre.
I will be presenting in September “Black is Beltza II: AINHOA” at the Swiss 21. Edition – FANTOCHE Festival 2023 in BADEN.
SSIFF ➝
A total of 19 titles –15 features, one medium-length film, one short and two series– make up the Basque participation in the 71st edition of the San Sebastian Festival, distributed between the Official Selection, Donostia Award Special Screenings, Zabaltegi-Tabakalera, Made in Spain, Zinemira, Velodrome and the Basque Cinema, EiTB and RTVE Galas.
Zinemira, the section specifically dedicated to Basque cinema, is organised by the San Sebastian Festival and the Basque Government Department of Culture. It is sponsored by Irizar and EiTB and has the collaboration of the Basque Film Archive, the EPE/APV and IBAIA producers associations, and Zineuskadi. This year, Urbil also joins as a collaborator. At this edition, Zinemira comes with nine fictions and non-fictions. Three of these, to have their world premiere at the Festival, will compete for the Irizar Basque Film Award together with another two works present in other Festival sections. A total of five productions will therefore compete for the prize money of 20,000 euros going to the film’s producer or producers.
The dramatic odyssey of migrants on their way to Europe is at the centre of Bidasoa 2018-2023, the latest documentary work from Fermin Muguruza (Irun, 1963). The filmmaker and musician from Gipuzkoa has shown his work in several of the Festival sections: Zabaltegi (Zuloak, 2012), Zinemira (Black is beltza, 2018) and the Velodrome (Black is beltza II: Ainhoa, 2022).
Another Zinemira regular is the moviemaker Josu Martinez (Bilbao, 1986), who, after showing titles including Sagarren denbora. 25 urte deserritik itzultzen (2010) and Paperezko hegoak (Paper Wings, 2021), returns to the section twofold: Bizkarsoro contains five true stories taking place in an imaginary town, while Mirande, film baterako zirriborroa, the Zinemira closing film, approaches the life and work of the writer Jon Mirande.
Competing for the Irizar Basque Film Award alongside the above-mentioned three titles are another two films included in other sections: the animated film El sueño de la sultana / Sultana’s Dream, feature debut from Isabel Herguera (Donostia, 1961) programmed in the Official Selection, and Arnasa betean, emakume zinegileak / A Deep Breath, Women Filmmakers, by Bertha Gaztelumendi (Irun, 1962) and Rosa Zufía (Tudela, 1958). In this film, programmed for Tuesday 26 September in the Victoria Eugenia Theatre as part of the Basque Cinema Gala, the two directors bring an immersion in cinema by Basque women.
[…]
MIRANDE, FILM BAT EGITEKO ZIRRIBORROA
JOSU MARTINEZ (SPAIN)Country(ies) of production: Spain – France
Competes for the Irizar Basque Film Award
CLOSING NIGHT FILM
« In the mid 20th century Jon Mirande demonstrated with his prose that the Basque language was capable of producing cultured, universal literature. Everybody recognises its importance. But he is still a taboo subject. De Mirande is said to have been a racist. A paedophile. Nazi. Misogynist. Immoral. Every time his name is mentioned, fiery controversies break out. We don’t know what to do with him. I want to make a film about Mirande. But I don’t know how. Perhaps it would be more interesting to give him the floor ». (Josu Martinez)
FERMIN MUGURUZA (SPAIN)Country(ies) of production: Spain
Competes for the Irizar Basque Film Award
Police control and the closure of certain crossings on the Bidasoa river, natural border of the Pyrenées-Atlantiques Department, imposed by France in summer 2018 to prevent the entrance of immigrants on their way to other European countries, caused 10 deaths in a single year. Seven people died from April 2021, drowned in the waters of the River Bidasoa between Irun and Hendaia, while another three lost their lives in October 2021, hit by a train in Ziburu. This documentary, as well as putting a voice and face to several of the activists who work on either side of the river, as representatives of the Harrera Sarea (Reception Network) and Bidasoa Etorkinekin (The Bidasoa with Migrants) associations, also recalls those who lost their lives, giving them a name and an age, following their journey and their dreams, discovering the history and the people behind the cold figures of the deceased, giving the tragedy a more human aspect.
JOSU MARTINEZ (SPAIN)Country(ies) of production: France – Spain
Competes for the Irizar Basque Film Award
In a non-existent town, five true stories based on oral testimonials and texts by writers take place between 1914 and 1982. Through them, we see the social changes experienced throughout the 20th century by a small town in the Northern Basque Country, the deep-rootedness and approximation of a language, and the struggle for survival.
ARNASA BETEAN, EMAKUME ZINEGILEAK / A DEEP BREATH, WOMEN FILMMAKERS
BERTHA GAZTELUMENDI (SPAIN), ROSA ZUFÍA (SPAIN)Country(ies) of production: Spain
Competes for the Irizar Basque Film Award
Euskal Zinema eta ETB Gala
At last we are starting to hear the voice of women in the cinema. We celebrate it with this documentary on the Basque women moviemakers of yesterday and today, giving a global overview of the subject. Three female divers guide us through the topic of their films, their points of view, their dreams, their efforts to get somewhere, their contribution to the cinema and to society. We discover the female pioneers, and are surprised by the work of older women filmmakers or of the younger ones who are now enjoying success at festivals.
EL SUEÑO DE LA SULTANA / SULTANA’S DREAM
ISABEL HERGUERA (SPAIN)Country(ies) of production: Spain – Germany
Competes for the Irizar Basque Film Award
Taking her inspiration from a feminist sci-fi short story written in Bengal in 1905, Inés sets out on a voyage of discovery around India in search of Ladyland, the Utopian land of women.
Naiz ➝
Europarako migrazioek sortzen dituzten gatazka eta tragedietan jarri du begia Fermin Muguruza musikagile eta zinemagileak Donostiako Zinemaldian aurkeztuko duen proiektu berrian: ‘Bidasoa 2018-2023’. Aurrerapen gisa, sarean jadanik ikusgai dago trailerra eta haren bidez irudika daiteke irundarraren asmoa: errealitate gordin honi izen abizenak jarri dizkie, alderdi gizatiarra lehen planora eramanez.
Dokumental formatuan, Bidasoa ibaiaren bi ertzeetarako bisita sakona proposatuko dio ikusleari, bizimodu hobe baten bila muga zeharkatu beste aukerarik ez duten etorkinak bertatik bertara ezagutu eta horien eskubideen alde lanean ari direnen ikuspegiari oihartzuna emanez.
Filmaren sinopsiak gogora ekartzen duen bezala, 2018ako udan Estatu frantsesak Bidasoako muga naturalaren pasagune batzuen kontrola eta itxiera ezarri zuen, gisa horretan Europako gainontzeko herrialdeetara iritsi nahi zuten etorkinen sarrera eragoziko zuelakoan. Muguruzak gaztigatzen duenez, erabakiak hamar hildako eragin zituen urtebetean: 2021eko apiriletik, Irun eta Hendaia arteko Bidasoa ibaiko urtean itota zazpi pertsona hil ziren eta beste hiruk bizia galdu zuten urte bereko urrian, Ziburun tren batek harrapatuta.
Dokumentalaren bidez, ibaiaren bi aldeetako hainbat ekintzaileri ahotsa eman nahi izan die Muguruzak, eta baita aurpegia jarri ere. ikusleak Harrera Sarea eta Bidasoa Etorkinekin elkarteetako ordezkarien ahotik izango du egoeraren berri eta, horrez gainera, bertan bizia galdu dutenak ere gogoan izango ditu, «izena, adina, bidaia eta ametsak, hildako kopuru hotzen atzean dagoen istorioa eta pertsonak ezagutuz, modu honetan tragedia gizatiartuz», ziurtatzen du.
Etorkin horietako bakoitzaren biografiari errepasoa egiteaz batera alderdi gizatiarra lehen planora ekarri eta zenbakien atzean dauden pertsonak, eta hauen irrika eta ametsak, aurkeztuko dizkigu Muguruzak.
‘Bidasoa 2018-2023’ ez da musikagile eta zinemagile irundarrak Zinemaldian aurkezten duen lehen lana. Aurretik ‘Zuloak’ (2012), ‘Nola?’ (2016), ‘Black is Beltza’ (2018) eta ‘Black is Beltza II: Ainhoa’ (2022) aurkeztuak ditu jaialdi donostiarrean, guztiak arrakasta nabarmenaz.
